Θέμα
Αιτιολογίας επάρκεια, Νόμου εφαρμογή και ερμηνεία, Αναίρεση μερική, Σωματική βλάβη απλή, Πολιτική αγωγή, Τόκοι, Άμυνα.
Περίληψη:
Απλή σωματική βλάβη με πρόθεση από κοινού. Η ένσταση περί σκληρής και βάναυσης συμπεριφοράς απορρίφθηκε από το δευτεροβάθμιο Δικαστήριο κατ’ ουσία. Απορρίπτονται ως αβάσιμοι οι λόγοι αναιρέσεως από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχεία Δ΄ και Ε΄ του ΚΠΔ. Ο ισχυρισμός του άρθρου 22 ΠΚ περί άμυνας είναι αόριστος. Αλυσιτελής ο ισχυρισμός περί ελλείψεως αιτιολογίας. Το Δικαστήριο εκ περισσού την αιτιολόγησε. Αναιρείται η προσβαλλόμενη απόφαση κατά το μέρος που επιδίκασε στον πολιτικώς ενάγοντα εκτός από χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης, και νόμιμους τόκους επί του ποσού αυτού, που δεν ζητήθηκαν και απαλείφεται η σχετική διάταξη.
ΑΡΙΘΜΟΣ 2194/2008
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Z' ΠΟΙΝΙΚΟ ΤΜΗΜΑ
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Γρηγόριο Μάμαλη, Προεδρεύοντα Αρεοπαγίτη (κωλυομένου του Αντιπροέδρου του Αρείου Πάγου Μιχαήλ Δέτση, ως αρχαιότερο μέλος της συνθέσεως), Αλέξανδρο Νικάκη (ο οποίος ορίσθηκε με την υπ' αριθμ. 30/2008 πράξη του Προέδρου του Αρείου Πάγου), Θεοδώρα Γκοϊνη, Ανδρέα Τσόλια (ο οποίος ορίσθηκε με την υπ' αριθμ. 44/2008 πράξη του Προέδρου του Αρείου Πάγου) και Ελευθέριο Μάλλιο - Εισηγητή, Αρεοπαγίτες.
Συνήλθε σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του στις 9 Απριλίου 2008, με την παρουσία του Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου Στέλιου Γκρόζου (γιατί κωλύεται ο Εισαγγελέας) και της Γραμματέως Χριστίνας Σταυροπούλου, για να δικάσει την αίτηση του αναιρεσείοντος - κατηγορουμένου Χ, που εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Κωνσταντίνο Καραβαγγέλη, περί αναιρέσεως της 11/2007 αποφάσεως του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Δράμας. Με πολιτικώς ενάγοντα τον Ψ, που δεν παραστάθηκε.
Το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Δράμας, με την ως άνω απόφασή του διέταξε όσα λεπτομερώς αναφέρονται σ' αυτή, και ο αναιρεσείων - κατηγορούμενος ζητεί την αναίρεση αυτής, για τους λόγους που αναφέρονται στην από 23 Μαϊου 2007 αίτησή του αναιρέσεως, η οποία καταχωρίστηκε στο οικείο πινάκιο με τον αριθμό 1227/2007.
Αφού άκουσε Τον πληρεξούσιο δικηγόρο του αναιρεσείοντος, που ζήτησε όσα αναφέρονται στα σχετικά πρακτικά και τον Αντεισαγγελέα, που πρότεινε να γίνει εν μέρει δεκτή η προκείμενη αίτηση αναίρεσης.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Η καταδικαστική απόφαση έχει την ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία, που απαιτείται από τις διατάξεις των άρθρων 93 παρ. 3 του Συντάγματος και 139 του ΚΠοινΔ, η έλλειψη της οποίας ιδρύει τον από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Δ' του ίδιου Κώδικα λόγο αναιρέσεως, όταν περιέχονται σ' αυτή τα πραγματικά περιστατικά, στα οποία στηρίχθηκε η κρίση του Δικαστηρίου για τη συνδρομή των αντικειμενικών και υποκειμενικών στοιχείων του εγκλήματος, οι αποδείξεις που τα θεμελίωσαν και οι σκέψεις με τις οποίες έγινε η υπαγωγή τους στην ουσιαστική ποινική διάταξη που εφαρμόσθηκε. Ειδικά, ως προς τα αποδεικτικά μέσα, για την πληρότητα της αιτιολογίας αρκεί να προσδιορίζονται απλώς κατά κατηγορίας, χωρίς να απαιτείται αναλυτική παράθεσή τους και μνεία του τι προκύπτει από το καθένα, ούτε είναι απαραίτητα η αξιολογική συσχέτιση των διαφόρων αποδεικτικών μέσων μεταξύ τους. Πρέπει όμως να προκύπτει ότι το δικαστήριο έλαβε υπόψη και συνεκτίμησε όλα τα αποδεικτικά μέσα και όχι μόνο ένα μέρος αυτών, προκειμένου να μορφώσει την κρίση του. Η παραπάνω αιτιολογία πρέπει να επεκτείνεται και στους αυτοτελείς ισχυρισμούς, που είναι εκείνοι οι οποίοι προβάλλονται στο δικαστήριο της ουσίας από τον κατηγορούμενο ή το συνήγορό του και τείνουν στην άρση του αδίκου χαρακτήρα της πράξεως ή αποκλείουν ή μειώνουν την ικανότητα προς καταλογισμό ή οδηγούν στην απόσβεση του αξιοποίνου ή σε μείωση της ποινής. Για το παραδεκτό των αυτοτελών ισχυρισμών επιβάλλεται να προτείνονται τα συγκεκριμένα πραγματικά περιστατικά, που απαιτούνται για τη θεμελίωσή του, προκειμένου να κριθεί το ουσία βάσιμο αυτών. Σύμφωνα με το άρθρο 308 §3 ΠΚ ο υπαίτιος της σωματικής βλάβης από πρόθεση μπορεί να απαλλαχθεί από κάθε ποινή αν παρασύρθηκε στην πράξη από δικαιολογημένη αγανάκτηση, εξαιτίας μιας αμέσως προηγούμενης πράξηςτου παθόντος εναντίον του, που ήταν ιδιαίτερα σκληρή ή βάναυση. Με τη διάταξη αυτή καθιερώνεται δυνητικός προσωπικός λόγος απαλλαγής του υπαίτιου σωματικής βλάβης από πρόθεση. Εάν η τελεσθείσα από τον παθόντα πράξη δεν έχει τον παραπάνω χαρακτήρα, αλλά είναι απλώς άδικη και του προκάλεσε οργή που τον παρέσυρε στην σωματική βλάβη δεν χωρεί απαλλαγή του υπαιτίου, μπορεί όμως να τύχει εφαρμογής η ελαφρυντική περίσταση του άρθρου 84 §2γ' ΠΚ .
Στην προκείμενη περίπτωση από το σκεπτικό σε συνδυασμό με το διατακτικό της προσβαλλόμενης απόφασης, τα οποία ως ενιαίο σύνολο παραδεκτά αλληλοσυμπληρώνονται, το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Δράμας δέχτηκε, κατά την ανέλεγκτη περί τα πράγματα κρίση του, μετά από εκτίμηση και αξιολόγηση των κατ' είδος αναφερομένων στην ίδια απόφαση αποδεικτικών μέσων, ότι αποδείχτηκαν τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά. Συγκεκριμένα "αποδείχτηκε ότι στοιχειοθετείται αντικειμενικά και υποκειμενικά η αποδιδόμενη στο κατηγορούμενο αξιόποινη πράξη της απλής σωματικής βλάβης από πρόθεση του παθόντος. Ειδικότερα προέκυψε ότι ο εγκαλών Ψ κατά το παρελθόν ήρθε σε προστριβή με τον πατέρα του κατηγορουμένου, Χ, και σε επεισόδιο που συνέβη στις 19-7-2002 στους ....., ο εγκαλών εξύβρισε τον πατέρα του κατηγορουμένου, τον απείλησε και επεχείρησε να τον χτυπήσει, πλην όμως δεν ολοκλήρωσε την πράξη του γιατί τον συγκράτησαν παριστάμενα στο επεισόδιο άτομα, για τις πράξεις του δε αυτές καταδικάστηκε με την 1666/2004 τελεσίδικη απόφαση του Μονομελούς Πλημμελειοδικείου Δράμας σε συνολική ποινή φυλάκισης 50 ημερών. Τρεις ημέρες μετά το παραπάνω επεισόδιο, ήτοι στις 22-7-2002 ο κατηγορούμενος συνάντησε έξω από το καφενείο των ..... τον εγκαλούντα και του ζήτησε το λόγο για το παραπάνω επεισόδιο με τον πατέρα του. Η συζήτηση μεταξύ των δύο εξελίχθηκε σε καυγά και ειδικότερα κατηγορούμενος και εγκαλών αλληλοεξυβρίσθησαν και ο καυγάς μετατράπηκε τελικά σε ξυλοδαρμό, ήτοι ο κατηγορούμενος επιτέθηκε πρώτος στον εγκαλούντα και τον χτύπησε με γρόνθους και λακτίσματα στο πρόσωπο και στα κάτω και άνω άκρα του σώματος, με αποτέλεσμα να του προξενήσει εκδορές στη μετωπιαία χώρα, στο αριστερό ημιθωράκιο, στη δεξιά άκρα χείρα και κάταγμα έξω σφυρού. Ο ισχυρισμός του κατηγορουμένου ότι παρασύρθηκε στην πράξη από δικαιολογημένη αγανάκτηση, εξαιτίας προηγούμενης συμπεριφοράς του παθόντος εναντίον του σκληρής και βάναυσης, πρέπει να απορριφθεί κατ' ουσία. Και συγκεκριμένα, από τα ανωτέρω αποδεικτικά στοιχεία της υπόθεσης δεν προέκυψε ότι πρώτος ο κατηγορούμενος δέχθηκε επίθεση από τον εγκαλούντα. Εξάλλου η προηγηθείσα κατά τρεις ημέρες συμπεριφορά του εγκαλούντος σε βάρος του πατέρα του κατηγορουμένου, δεν αποτελεί λόγο εφαρμογής του άρθρου 308 παρ. 3 ΠΚ, αφού δεν πρόκειται για αμέσως προηγούμενη πράξη που τέλεσε ο παθών σε βάρος του κατηγορουμένου. Θα πρέπει όμως να του αναγνωρισθεί ότι στην πράξη ωθήθηκε από οργή που του προκάλεσε η προηγούμενη συμπεριφορά του παθόντος απέναντι στον πατέρα του. Εξάλλου, από τα ίδια πιο πάνω αποδεικτικά στοιχεία δεν προέκυψε ότι ο κατηγορούμενος βρισκόταν σε άμυνα υπερασπίζοντας τον εαυτό του από άδικη επίθεση εκ μέρους του εγκαλούντος και πρέπει να απορριφθεί ο προβληθείς κατά τα άνω αυτοτελής ισχυρισμός".
Με βάση τα παραπάνω αποδειχθέντα πραγματικά περιστατικά το Δικαστήριο απέρριψε τους υποβαλλόμενους από τον κατηγορούμενο αυτοτελείς ισχυρισμούς και κήρυξε τον κατηγορούμενο ένοχο του ότι "στους ....., την 22-7-2002, ενεργώντας από κοινού με τον Χ, προξένησε σε άλλον βλάβη της υγείας του, και συγκεκριμένα χτύπησε τον Ψ με σφοδρότατους γρόνθους και ισχυρότατα λακτίσματα στο πρόσωπο και στα κάτω και άνω άκρα του σώματός του, με αποτέλεσμα να του προξενήσει εκδορές στη μετωπιαία χώρα, στο αριστερό ημιθωράκιο (στο ύψος της 4ης-5ης πλευράς) και στη δεξιά άκρα χώρα και κάταγμα έξω σφυρού", με το ελαφρυντικό του άρθρου 84 παρ. 2γ ΠΚ.
Με τις παραδοχές αυτές η προσβαλλόμενη απόφαση περιέχει την επιβαλλόμενη από το Σύνταγμα και τον ΚΠοινΔ ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία όσον αφορά την απορριπτική κρίση του δικαστηρίου της ουσίας επί του προβληθέντος αυτοτελούς ισχυρισμού της δικαιολογημένης αγανακτήσεως, αφού εκθέτει τις αποδείξεις στις οποίες το Δικαστήριο στήριξε την κρίση του αυτή, δεχόμενο, χωρίς αντιφάσεις και λογικά κενά, ότι από την αξιολόγηση αυτών (αποδείξεων) δεν αποδείχτηκε ότι αμέσως προ του επεισοδίου προηγήθηκε ιδιαιτέρως σκληρή ή βάναυση συμπεριφορά του παθόντα, αλλά αντίθετα δέχτηκε, κατά την ανέλεγκτη περί τα πράγματα κρίση του, πλέον των άλλων και ότι απλώς "ο κατηγορούμενος και ο εγκαλών αλληλοεξυβρίστηκαν και ο καυγάς μετατράπηκε τελικά σε ξυλοδαρμό...". Κατά συνέπεια αφενός μεν αιτιολογημένα απορρίφτηκε ο εν λόγω αυτοτελής ισχυρισμός του αναιρεσείοντος, αφετέρου δε η προσβαλλόμενη απόφαση ορθά ερμήνευσε την ουσιαστική ποινική διάταξη του άρθρου 308 παρ. 3 του ΠΚ, χωρίς να την παραβιάσει ούτε ευθέως ούτε εκ πλαγίου, είναι δε αβάσιμος και απορριπτέος ο πρώτος λόγος της αιτήσεως αναιρέσεως που υποστηρίζει τα αντίθετα.
Περαιτέρω, το ουσιαστικό δικαστήριο δεν υποχρεούται ν' απαντήσει και επιπλέον να διαλάβει την επιβαλλόμενη ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία προς απόκρουση αυτοτελών ισχυρισμών, μεταξύ των οποίων είναι και ο από το άρθρο 22 ΠΚ τοιούτος, που προτείνονται στο δικαστήριο, σύμφωνα με τα άρθρα 170 παρ. 2 και 333 παρ. 2 ΚΠοινΔ, αν αυτοί δεν περιέχουν και συγκεκριμένη αναφορά των πραγματικών περιστατικών, που τους θεμελιώνουν. Επομένως, είναι απορριπτέος, ως αβάσιμος, ο δεύτερος από το άρθρο 510 παρ. 1Δ' ΚΠοινΔ λόγος αναίρεσης, κατά τον οποίο το ανωτέρω Τριμελές Πλημμελειοδικείο Δράμας απέρριψε, με ελλιπή αιτιολογία, τον περί αμύνης ισχυρισμό του αναιρεσείοντος, καθόσον, όπως προκύπτει από τα πρακτικά της δίκης, κατά την οποία εκδόθηκε η προσβαλλόμενη απόφαση, ο αναιρεσείων, δια του συνηγόρου του, δήλωσε, ότι "υπέστη από τον εγκαλούντα μία απολύτως άδικη και παρούσα επίθεση, και προκειμένου να προστατέψει τον εαυτό του αμύνθηκε", χωρίς, όμως, να επικαλεσθεί άλλα πραγματικά περιστατικά, τα οποία να θεμελιώνουν τον ισχυρισμό αυτό και δη την ύπαρξη παρούσας επίθεσης εναντίον του από τον εγκαλούντα και ότι η προσβολή του τελευταίου ήταν αναγκαία προς υπεράσπισή του. Επομένως το δικαστήριο της ουσίας δεν ήταν υποχρεωμένο να απαντήσει και μάλιστα αιτιολογημένα στον ανωτέρω αυτοτελή ισχυρισμό, είναι δε αβάσιμος και απορριπτέος ο δεύτερος λόγος αναιρέσεως που υποστηρίζει τα αντίθετα. Ανεξάρτητα όμως από αυτά η προσβαλλόμενη απόφαση αιτιολογημένα, ως εκ περισσού, απέρριψε τον εν λόγω αυτοτελή ισχυρισμό του αναιρεσείοντος, όπως προκύπτει από το όλο περιεχόμενο του σκεπτικού της. Τέλος, σύμφωνα με το άρθρο 510 παρ. 2 του ΚΠοινΔ, εκτός από τους αναφερόμενους στην παράγραφο 1 του ίδιου άρθρου λόγους μπορούν να προταθούν σε ότι αφορά το πολιτικό μέρος της απόφασης και οι λόγοι αναίρεσης, οι οποίοι καθιερώνονται από την πολιτική δικονομία, μεταξύ των οποίων είναι και ο από το άρθρο 559 αριθμός 9 του ΚΠολΔ λόγος κατά τον οποίο επιτρέπεται αναίρεση αν το δικαστήριο επιδίκασε κάτι που δεν ζητήθηκε.
Στην προκείμενη περίπτωση, με την προσβαλλόμενη απόφαση, το Τριμελές Πλημμελειοδικείο, εκτός από την αιτηθείσα χρηματική ικανοποίηση, λόγω ηθικής βλάβης, ποσού σαράντα τεσσάρων (44) ευρώ, επιδίκασε στον παραστάντα ως πολιτικώς ενάγοντα Ψ και τόκους επί του ποσού αυτού από 10-1-2007 μέχρι την εξόφληση, χωρίς να έχει υποβληθεί από τον πολιτικώς ενάγοντα αντίστοιχο αίτημα για την επιδίκασή τους, όπως προκύπτει από τα πρακτικά της αποφάσεως. Επομένως είναι ουσιαστικά βάσιμος ο τρίτος από τα άρθρα 510 παρ. 2 του ΚΠοινΔ και 559 αριθμ. 9 ΚΠολΔ λόγος της αιτήσεως, που πλήττει την προσβαλλόμενη απόφαση ως προς το μέρος της που επιδίκασε τόκους επί της επιδικασθείσης χρηματικής ικανοποιήσεως και πρέπει να αναιρεθεί κατά τούτο η προσβαλλόμενη απόφαση και μη συντρεχούσης περιπτώσεως παραπομπής της υποθέσεως για νέα συζήτηση, να απαλειφθεί η σχετική διάταξή της με την παρούσα απόφαση. Κατά τα λοιπά δε η ένδικη αίτηση πρέπει να απορριφθεί.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Αναιρεί την υπ' αριθμ. 11/2007 απόφαση του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Δράμας κατά τη διάταξή της που επιδίκασε τόκους επί της επιδικασθείσης στον πολιτικώς ενάγοντα Ψ χρηματικής ικανοποιήσεως.
Απαλείφει την ανωτέρω διάταξη της ίδιας αποφάσεως. Και
Απορρίπτει κατά τα λοιπά την από 23-5-2007 αίτηση του Χ για αναίρεση της ιδίας (11/2007) αποφάσεως του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Δράμας.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 25 Σεπτεμβρίου 2008.
Ο ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα, σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του, στις 20 Οκτωβρίου 2008.
Ο ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
και ήδη ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ