Αριθμός 388/2022
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Δ' Πολιτικό Τμήμα
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Κωστούλα Φλουρή - Χαλεβίδου, Αντιπρόεδρο του Αρείου Πάγου, Ευστάθιο Νίκα, Μαρία Βάρκα, Άννα Αγγελάτου - Βασιλείου και Σωκράτη Πλαστήρα, Αρεοπαγίτες.
Συνήλθε σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του, στις 5 Νοεμβρίου 2021, με την παρουσία και του Γραμματέα Αθανασίου Λιάπη, για να δικάσει μεταξύ:
Των αναιρεσειόντων: 1) Χ. Π. του Δ., 2) Μ. Π. του Μ., 3) Σ. Π. του Χ., 4) Θ. Π. του Χ. και 5) Δ. Π. του Χ., κατοίκων ..., οι οποίοι εκπροσωπήθηκαν από τον πληρεξούσιο δικηγόρο τους Νικόλαο Σιάρκο με δήλωση του άρθρου 242 παρ. 2 ΚΠολΔ.
Της αναιρεσίβλητης: Ανώνυμης εταιρείας με την επωνυμία "...", που εδρεύει στο Μαρούσι Αττικής και εκπροσωπείται νόμιμα, η οποία δεν παραστάθηκε.
Η ένδικη διαφορά άρχισε με την από 23-6-2015 αγωγή των ήδη αναιρεσειόντων, που κατατέθηκε στο Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών. Εκδόθηκαν οι αποφάσεις: 1358/2016 οριστική του ίδιου Δικαστηρίου και 4753/2019 του Μονομελούς Εφετείου Αθηνών. Την αναίρεση της τελευταίας απόφασης ζητούν οι αναιρεσείοντες με την από 25-11-2019 αίτησή τους.
Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης αυτής, με Εισηγητή τον Αρεοπαγίτη Σωκράτη Πλαστήρα, που εκφωνήθηκε από το πινάκιο, παραστάθηκαν μόνο οι αναιρεσείοντες όπως σημειώνεται πιο πάνω.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Κατά τη διάταξη του άρθρου 576 παρ. 2 του ΚΠολΔ, αν κατά τη συζήτηση της αναιρέσεως δεν εμφανισθεί ή εμφανισθεί αλλά δεν λάβει μέρος με τον τρόπο που ορίζει ο νόμος κάποιος από τους διαδίκους, ο Άρειος Πάγος ερευνά αυτεπαγγέλτως αν ο απολειπόμενος διάδικος επέσπευσε εγκύρως τη συζήτηση, οπότε συζητεί την υπόθεση σαν να ήταν παρόντες οι διάδικοι, ή, αν τη συζήτηση επέσπευσε ο αντίδικος του απολειπόμενου διαδίκου, οπότε εξετάζει αυτεπαγγέλτως αν κλητεύθηκε νόμιμα και εμπρόθεσμα. Αν η κλήση για συζήτηση δεν επιδόθηκε νόμιμα και εμπρόθεσμα ο Άρειος Πάγος κηρύσσει απαράδεκτη τη συζήτηση και η υπόθεση επαναφέρεται για συζήτηση με νέα κλήτευση. Στην αντίθετη περίπτωσή προχωρεί στην συζήτηση παρά την απουσία εκείνου που έχει κλητευθεί (ΑΠ 95/2020). Στην προκειμένη περίπτωση, από την με αριθμ. 4967Δ'/17-2-2020 έκθεση επιδόσεως της δικαστικής επιμελήτριας στο Εφετείο Αθηνών Ζ. Μ., που επικαλούνται και προσκομίζουν οι αναιρεσείοντες, οι οποίοι επισπεύδουν τη συζήτηση της υποθέσεως, προκύπτει ότι, ακριβές επικυρωμένο αντίγραφο της από 25-11-2019 (αριθμ. καταθέσεως 11234/1094/2019) αιτήσεως αναιρέσεως, με την κάτω από αυτήν πράξη ορισμού δικασίμου και κλήση προς συζήτηση για την δικάσιμο της 19-3-2021, επιδόθηκε, νομότυπα και εμπρόθεσμα, στην αναιρεσίβλητη. Η συζήτηση της αιτήσεως αναιρέσεως, κατά την ως άνω δικάσιμο, ματαιώθηκε λόγω της επιβολής του μέτρου της προσωρινής αναστολής λειτουργίας των Δικαστηρίων στο πλαίσιο λήψης μέτρων για την αντιμετώπιση της πανδημίας του κορωνοϊού COVID-19 [άρθρ. 83 παρ. 1 του ν. 4790/2021 (ΦΕΚ 48/Α/31-3-2021)] και επαναπροσδιορίστηκε κατ' άρθρο 83 παρ. 2 και 3 του ως άνω νόμου σε συνδ. με το άρθρο 568 παρ. 2 του ΚΠολΔ, και την από 13-5-2021 πράξη της Προέδρου του Δ' Πολιτικού Τμήματος του Αρείου Πάγου, για την παρούσα δικάσιμο. Κατά συνέπεια, αφού η ως άνω αναιρεσίβλητη, δεν εκπροσωπήθηκε από πληρεξούσιο δικηγόρο κατά την παρούσα δικάσιμο, κατά την οποία η υπόθεση εκφωνήθηκε με την σειρά της από το σχετικό πινάκιο, ούτε κατέθεσε έγγραφη δήλωση, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 242 παρ. 2 του ΚΠολΔ, που εφαρμόζεται, κατά την διάταξη του άρθρου 573 παρ. 1 του ίδιου Κώδικα, και στην διαδικασία της αναιρετικής δίκης, και εφόσον για τη σημερινή δικάσιμο δεν ήταν απαραίτητη η ιδιαίτερη κλήτευσή της, δεδομένου ότι η εγγραφή της υποθέσεως στο πινάκιο έγινε από το γραμματέα και ισχύει ως κλήτευση όλων των διαδίκων κατ' άρθρο 83 παρ. 2 του ν. 4790/2021, πρέπει να προχωρήσει η συζήτηση παρά την απουσία της (άρθρο 576 παρ. 2 του ΚΠολΔ). Κατά το άρθρο 602 εδ.α'ΑΚ οι αξιώσεις του εκμισθωτή για αποζημίωση εξαιρίας μεταβολών ή φθορών στο μίσθιο παραγράφονται ύστερα από έξι μήνες αφότου το ανέλαβε, στην παραγραφή δε αυτή υπόκειται κάθε αξίωση του εκμισθωτή για αποζημίωση για φθορές, ακόμη και αν αυτή πηγάζει από αδικοπραξία (ΑΠ 852/2001) και μόνο εξαιρετικά, σε περίπτωση που η αξίωση για αποζημίωση, που προήλθε από αθέτηση των υποχρεώσεων του μισθωτή από τη μισθωτική σύμβαση, ο οποίος κατά τα ανωτέρω είναι υποχρεωμένος, στο πλαίσιο όσων συμφωνήθηκαν αλλά και της καλόπιστης εκπλήρωση των παροχών, να προστατεύει και να μεταχειρίζεται με επιμέλεια το μίσθιο, η αξίωση υπόκειται στην κοινή εικοσαετή παραγραφή (ΑΠ 513/2009, ΑΠ 885/1995).
Περαιτέρω, ο προβλεπόμενος από τον αριθμό 1 του άρθρου 559 του ΚΠολΔ λόγος αναίρεσης για παράβαση κανόνα ουσιαστικού δικαίου, στοιχειοθετείται όταν ο κανόνας αυτός, με βάση τις ουσιαστικές παραδοχές της απόφασης, δεν εφαρμόζεται, παρότι συντρέχουν οι προϋποθέσεις εφαρμογής του ή όταν εφαρμόζεται χωρίς να συντρέχουν οι προϋποθέσεις εφαρμογής του, καθώς και όταν εφαρμόζεται εσφαλμένα, η δε σχετική παραβίαση εκδηλώνεται είτε με εσφαλμένη ερμηνεία είτε με εσφαλμένη εφαρμογή αυτού, δηλαδή με εσφαλμένη υπαγωγή (Ολ.ΑΠ 1/2016, Ολ.ΑΠ 2/2013). Με αυτόν τον λόγο αναίρεσης, ελέγχονται τα σφάλματα του δικαστηρίου κατά την αξιολόγηση της νομικής βασιμότητας της αγωγής ή των ισχυρισμών των διαδίκων και τα νομικά σφάλματα κατά την ουσιαστική διερεύνηση της επίδικης διαφοράς. Δηλαδή ελέγχεται αν η αγωγή και κάθε ισχυρισμός, που ασκεί έννομη επιρροή στη διαγνωστέα έννομη σχέση ή έννομη συνέπεια (ένσταση, αντένσταση κ.λπ.), απορρίφθηκαν ορθά ως μη νόμιμοι ή αν, κατά παράβαση ουσιαστικού κανόνα δικαίου, η αγωγή ή η ένσταση κ.λπ. έγινε δεκτή ως νόμιμη ή απορρίφθηκε ή έγινε δεκτή κατ` ουσίαν (Ολ.ΑΠ 3/2020, ΑΠ 164/2021, ΑΠ 59/2020). Στην ερευνώμενη υπόθεση, όπως προκύπτει από την προσβαλλομένη απόφαση, το Εφετείο δέχθηκε, κατά την ανέλεγκτη αναιρετικά περί των πραγμάτων κρίση του (άρθρο 561 παρ. 1 του ΚΠολΔ), τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά, κατά το ενδιαφέρον τον αναιρετικό έλεγχο μέρος: ''Δυνάμει του από 23-7-2007 ιδιωτικού συμφωνητικού μίσθωσης, οι πρώτος και δεύτερη ενάγοντες, εκμίσθωσαν, στην εναγομένη, ένα ισόγειο κατάστημα, εμβαδού 31,80 τ.μ., συνιδιοκτησίας των εκμισθωτών, που βρίσκεται στις ... και επί της οδού ..., με τον εξοπλισμό του, ήτοι δεξαμενές, αντλίες, λιπαντήριο, πλυντήριο και λοιπά χρειώδη και αποτελείται από κατάστημα εμβαδού 31,80τ.μ., λιπαντήριο εμβαδού 24,67 τ.μ., πλυντήριο επιφάνειας 25,22 τ.μ., συνολικής επιφάνειας των στεγασμένων χώρων 81,69 τ.μ., πλέον τουαλέτας, καθώς και μέρος του περιβάλλοντος χώρου, εμβαδού 352,011τ.μ., προκειμένου να το χρησιμοποιήσει η μισθώτρια εταιρεία ως πρατήριο υγρών καυσίμων μετά πλυντηρίου, λιπαντηρίου και ΜΙΝΙ ΜΑΡΚΕΤ, σύμφωνα με την υπ' αριθμ. ... άδεια της Νομαρχίας περί ιδρύσεως πρατηρίου υγρών καυσίμων. Η διάρκεια της μίσθωσης συμφωνήθηκε δεκαεξαετής, από 23-7-2007 έως 22-7-2023, ενώ το μηνιαίο μίσθωμα ορίσθηκε στο ποσό των 5.823 ευρώ, μέρος του οποίου, ύψους 1.823 ευρώ, προκαταβλήθηκε για όλη τη διάρκεια της μίσθωσης, ανερχόμενο στο συνολικό ποσό των 350.016 ευρώ (192 μήνες χ 1.823 ευρώ = 350.016 ευρώ). Το υπόλοιπο μίσθωμα των 4.000 ευρώ συμφωνήθηκε να αναπροσαρμόζεται ετησίως μετά το πρώτο μισθωτικό έτος, σε ποσοστό ίσο με την εκάστοτε αύξηση του Δ.Τ.Κ. για το προηγούμενο εξάμηνο, όπως αυτή ανακοινώνεται από την Τράπεζα της Ελλάδος, προσαυξημένο κατά μία ποσοστιαία μονάδα. Στη συνέχεια, με την υπ' αριθμ. .../6-8-2012, νομίμως μεταγεγραμμένη, πράξη σύστασης οριζόντιας ιδιοκτησίας και γονικής παροχής της Συμβολαιογράφου Σοφίας Παπουτσή, οι δύο πρώτοι ενάγοντες - συνεκμισθωτές μεταβίβασαν λόγω γονικής παροχής στους τρίτη, τέταρτη και πέμπτο ενάγοντες, τέκνα αυτών, μεταξύ άλλων οριζοντίων ιδιοκτησιών, μέρος του ποσοστού συνιδιοκτησίας τους επί του μισθίου ακινήτου, το οποίο έλαβε τα στοιχεία "12 κατάστημα" και αποτελείται από τρεις χώρους (πλυντήριο-λιπαντήριο-κατάστημα πρατηρίου) και δύο WC, με ποσοστό συνιδιοκτησίας επί του όλου οικοπέδου 126/1000 εξ αδιαιρέτου, και ως εκ τούτου οι ενάγοντες κατέστησαν συγκύριοι αυτού (του μισθίου) κατά ποσοστό 20% εξ αδιαιρέτου ο καθένας, οι δε τρίτη, τέταρτη και πέμπτος ενάγοντες, υπεισήλθαν σε όλα τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις από τη μισθωτική σχέση εκ του νόμου. Ακολούθως, με την 16624/23-4-2013, νομίμως μεταγεγραμμένη πράξη της ίδιας Συμβολαιογράφου, οι ενάγοντες συγκύριοι όρισαν, ότι στην αποκλειστική χρήση του παραπάνω καταστήματος ανήκει και ο ακάλυπτος χώρος, που βρίσκεται στην πρόσοψη του οικοπέδου επί της οδού Θ..., επιφάνειας 380 τ.μ. Κατόπιν των πράξεων αυτών, οι διάδικοι συνήψαν το από 17-7-2013 συμφωνητικό τροποποίησης της μίσθωσης, στο οποίο παρατέθηκαν οι συμβολαιογραφικές πράξεις για τη σύσταση οριζόντιας ιδιοκτησίας στο μίσθιο και τη μεταβίβαση των ποσοστών συγκυριότητας στους τρίτη, τέταρτη και πέμπτο των εναγόντων και με το οποίο συμφωνήθηκε, ότι οι συμβαλλόμενοι πέντε εκμισθωτές έχουν ποσοστό 20% πλήρους κυριότητας επί του μισθίου πρατηρίου υγρών καυσίμων ο καθένας και ότι ισχύουν όλοι οι όροι της από 23-7-2007 σύμβασης μίσθωσης. Κατόπιν άσκησης της από 7-5-2012 αγωγής της ενάγουσας κατά των πρώτου και δεύτερης των εναγομένων ενώπιον του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών, Τμήμα Μισθωτικών Διαφορών, εκδόθηκε η υπ' αριθμ. 2013/2013 τελεσίδικη απόφαση του ίδιου δικαστηρίου, με την οποία έγινε εν μέρει δεκτή η αγωγή της ενάγουσας και μειώθηκε το μίσθωμα από το ποσό των 6.814,88 ευρώ, στο ποσό των 5.500 ευρώ, συμπεριλαμβανομένου του τέλους χαρτοσήμου 3,6%, για χρονικό διάστημα ενός έτους από την επίδοση της αγωγής και δη για το από 16-6-2012 έως 15-6-2013 χρονικό διάστημα. Ακολούθως, η εναγομένη, με την από 23-8-2013 εξώδικη ειδοποίηση-καταγγελία και πρόσκλησή της, που επιδόθηκε στους ενάγοντες αυθημερόν, κατήγγειλε την επίδικη μίσθωση κατ' άρθρο 43 του ΠΔ 34/1995 και ζήτησε από τους τελευταίους να της επιστρέψουν τα προκαταβληθέντα μισθώματα μέχρι το χρόνο της συμφωνημένης λήξης της μίσθωσης. Οι ενάγοντες αρνήθηκαν να καταβάλουν τα μη δεδουλευμένα μισθώματα και η εναγομένη άσκησε την από 10-2-2014 αγωγή της ενώπιον του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών, επί της οποίας εκδόθηκε η 386/2016 οριστική απόφαση, με την οποία έγινε δεκτή η αγωγή και υποχρεώθηκαν οι εναγόμενοι να της καταβάλουν το ποσό των 40.897,13 ευρώ ο καθένας. Περαιτέρω αποδείχθηκε, ότι η μισθώτρια από το Μάιο του 2011 έπαυσε να κάνει χρήση του μισθίου, παρά τις επανειλημμένες διαμαρτυρίες των εκμισθωτών, αρνούμενη να εκθέσει σ' αυτούς το λόγο της απόφασής της αυτής. Η αχρησία του μισθίου διήρκεσε μέχρι το χρόνο της λύσης της μίσθωσης, δηλαδή επί 2 1/2 έτη, κατά το οποίο διάστημα εμφάνιζε εικόνα εγκατάλειψης, επιφέροντας απώλεια της καλής φήμης και της πελατείας του και μείωση της μισθωτικής αξίας του, λαμβανομένου υπόψη ότι οι δύο πρώτοι ενάγοντες είχαν εκμεταλλευθεί οι ίδιοι το μίσθιο πρατήριο υγρών καυσίμων με επιτυχία από το 1985 έως το 2007, οπότε το εκμίσθωσαν στην εναγομένη. Ήδη οι τρίτη και τέταρτη ενάγουσες επαναλειτούργησαν στο μίσθιο ακίνητο από 15-5-2014 πρατήριο υγρών καυσίμων, συστήνοντας προς τούτο την ομόρρυθμη εταιρεία "..."........ Περαιτέρω, στην υπό κρίση υπόθεση, η αξίωση των εναγόντων για αποζημίωση λόγω κακής χρήσης του μισθίου ακινήτου στηρίζεται στο νόμο (άρθρ. 594 του ΑΚ) και ως εκ τούτου ισχύει γι' αυτήν (αξίωση) η εξάμηνη παραγραφή, και όχι σε παράβαση όρου της σύμβασης μίσθωσης (άρθρ. 361 του ΑΚ), οπότε θα επρόκειτο στην εικοσαετή παραγραφή. Συνακολούθως, η επίδικη αξίωση υπέπεσε στην εξάμηνη παραγραφή του άρθρου 602 του ΑΚ, διότι από την εκ μέρους των εναγόντων ανάληψη του μισθίου, που έγινε στις 27-11-2013, έως την άσκηση της υπό κρίση αγωγής, που επιδόθηκε στην εναγομένη στις 18-9-2015, παρήλθε χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των έξι μηνών και ως εκ τούτου πρέπει να γίνει δεκτή κατ' ουσίαν η ένσταση παραγραφής της εναγομένης, την οποία η τελευταία παραδεκτά πρότεινε με προφορική δήλωσή της, που καταχωρήθηκε στα πρακτικά της εκκαλουμένης και με τις προτάσεις της, επαναφέροντας παραδεκτά κατ' άρθρο 240 του ΚΠολΔ το σχετικό ισχυρισμό, με τις κατ' έφεση προτάσεις της, διατυπώνοντάς τον αναλυτικά, όπως και πρωτοδίκως και με αναφορά στις πρωτόδικες προτάσεις της, τις οποίες προσκομίζει''. Το Εφετείο, σύμφωνα με τις παραδοχές αυτές, έκρινε ότι η ένδικη αξίωση των εναγόντων εκμισθωτών έχει υποπέσει στην εξάμηνη παραγραφή του άρθρου 602 εδ. α' του ΑΚ, αφού από 27-11-2013 που φέρεται ότι οι ενάγοντες ανέλαβαν το μίσθιο μέχρι την άσκηση της ένδικης αγωγής, η οποία επιδόθηκε στην εναγομένη εταιρία στις 18-9-2015, παρήλθε χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των έξι μηνών και απέρριψε την έφεση των αναιρεσειόντων κατά της αποφάσεως του πρωτοβαθμίου Δικαστηρίου, το οποίο είχε απορρίψει την αγωγή για τον ίδιο λόγο. Κρίνοντας έτσι, το Εφετείο, εσφαλμένα ερμήνευσε και εφάρμοσε την προαναφερόμενη διάταξη ουσιαστικού δικαίου του άρθρου 602 εδ. α' του ΑΚ και δέχθηκε ότι η αξίωση των αναιρεσειόντων προς αποζημίωση υπέπεσε στην εξάμηνη παραγραφή του ως άνω άρθρου παρά το γεγονός ότι δεν πρόκειται για αξίωση αποζημίωσης για φθορές ή μεταβολές της υλικής μόνον υποστάσεως του μισθίου, ενώ εσφαλμένα δεν εφάρμοσε την διάταξη του άρθρου 249 του ΑΚ, με την οποία προβλέπεται εικοσαετής παραγραφή και η οποία ήταν εφαρμοστέα εν προκειμένω, εφόσον η αγωγική απαίτηση των αναιρεσειόντων-εναγόντων προς αποζημίωση που προήλθε από αθέτηση της υποχρεώσεως της αναιρεσίβλητης από τη μισθωτική σύμβαση (αχρησία και εγκατάλειψη του μισθίου), η οποία -αναιρεσίβλητη- ήταν υποχρεωμένη στο πλαίσιο όσων συμφωνήθηκαν, αλλά και της καλόπιστης εκπληρώσεως των παροχών να προστατεύει και να μεταχειρίζεται με επιμέλεια το μίσθιο, ώστε να μην μειωθεί η μισθωτική του αξία. Επομένως, πρέπει να γίνει δεκτός ως βάσιμος ο από τον αριθμό 1 του άρθρου 559 του ΚΠολΔ, μοναδικός λόγος αναιρέσεως, να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη απόφαση και να παραπεμφθεί η υπόθεση προς περαιτέρω εκδίκαση στο ίδιο Εφετείο, το οποίο θα συγκροτηθεί από Δικαστή άλλον, εκείνου που εξέδωσε την αναιρουμένη απόφαση. Περαιτέρω, πρέπει να διαταχθεί η επιστροφή στους αναιρεσείοντες του κατατεθέντος παραβόλου (άρθρο 495 παρ. 3 του ΚΠολΔ, όπως ισχύει και εφαρμόζεται στην προκειμένη υπόθεση μετά την αντικατάστασή του με το άρθρο 1 άρθρο τρίτο του ν. 4335/2015 που ισχύει, κατ' άρθρο 1 άρθρο ένατο παρ. 2 και 4 αυτού, για τα ένδικα μέσα που κατατίθενται από 1-1-2016) και να καταδικασθεί η αναιρεσίβλητη, ως ηττηθείσα διάδικος, στη δικαστική δαπάνη των αναιρεσειόντων, οι οποίοι παραστάθηκαν διά του πληρεξουσίου δικηγόρου τους και κατέθεσαν προτάσεις (άρθρα 176, 183 του ΚΠολΔ).
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Αναιρεί την 4753/2019 απόφαση του Μονομελούς Εφετείου Αθηνών.
Παραπέμπει την υπόθεση, για περαιτέρω εκδίκαση στο ίδιο Δικαστήριο, το οποίο θα συγκροτηθεί από άλλον Δικαστή, πλην εκείνου που εξέδωσε την αναιρούμενη απόφαση.
Διατάσσει την επιστροφή στους αναιρεσείοντες του κατατεθέντος από αυτούς παραβόλου. Και
Καταδικάζει την αναιρεσίβλητη στα δικαστικά έξοδα των αναιρεσειόντων, τα οποία ορίζει στο ποσό των δύο χιλιάδων τριακοσίων (2.300) ευρώ. ΚΡΙΘΗΚΕ, αποφασίσθηκε στην Αθήνα, στις 16 Δεκεμβρίου 2021 .
ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του, στην Αθήνα, στις 04 Μαρτίου 2022 .
Η ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ